Bibliografia na stronach 602-607.
"Podania, legendy i baśnie ludowe znajdowały zawsze chętnych czytelników nie tylko wśród młodzieży, ale i wśród pokolenia starszego. W czym tkwi młodość owych skromnych i bezpretensjonalnych opowieści? Chyba przede wszystkim w charakterystycznej dla nich tematyce. Opowieści te rozgrywają się bowiem jakby w czwartym wymiarze, gdzie zacierają się różnice między rzeczywistością, marzeniem i fantazją i gdzie możliwe jest wszystko, co w szarym życiu dnia codziennego jest na ogół nieosiągalne. W baśni, podaniu czy legendzie realizuje się więc marzenie ludzkie o wiecznej młodości i piękności, dobro zwykle odnosi zwycięstwo nad złem, a sprawiedliwość nad występkiem i zbrodnią. Poszerzone są przy tym granice społeczności ludzkiej, gdyż dar rozumu i serca uzyskują również zwierzęta, ryby i ptaki, ba, nawet drzewa i kwiaty czy też zimne głazy. Baśnie mają zwykle charakter ponadczasowy i ponadprzestrzenny, czyli dzieją się obojętnie kiedy i gdzie, natomiast podania i legendy związane są zwykle z jakąś epoką historyczną, określonym miejscem, a nieraz i z autentycznymi postaciami historycznymi. Pomorze Zachodnie, a więc ogromny obszar od rzeki Łeby i Jeziora Łebskiego na wschodzie aż po Zalew Szczeciński i dolną Odrę na zachodzie, wsparty na północy o Bałtyk, a na południu sąsiadujący z Wielkopolską i Ziemią Lubuską, było wprost wymarzoną ojczyzną dla podań, legend i baśni. Przede wszystkim jednak samo morze, Bałtyk, od wieków główny żywiciel ludności pobrzeża, a jednocześnie poważne źródło wielu jej nieszczęść w postaci sztormów, piractwa i wojen morskich. Zapładniająco i twóczo oddziaływał na wyobraźnię mieszkańców także i sam teren w miarę wyżynny lub nizinny, poprzecinany licznymi rzekami, (...) oraz usiany setkami większych i mniejszych jezior, wkomponowanych malowniczo w rozległe puszcze czy też niewielkie bory i dąbrowy. Najważniejszym jednak źródłem powstawania podań, legend i baśni były chyba dzieje Pomorza Zachodniego. (...) Prezentowany tu zbiór podań, legend i baśni spełnia dwa ważne zadania. Po pierwsze - folklor zachodnich ziem polskich nie doczekal się jeszcze u nas generalnego opracowania naukowego. Widoczne jest to szczególnie na odcinku Pomorza Zachodniego. które na mapie współczesnej folklorystyki polskiej prezentuje się niemal jak wielka biała plama. Wprawdzie omawiany tu zbiór, jako wydanie popularnonaukowe, nie pretenduje do rangi pracy naukowej, niemniej jednak może w przyszłości pracę tę ułatwić jako punkt wyjścia do badań (...). Zadanie drugie ma charakter znacznie szerszy, ogólnonarodowy. Dzieje kultury duchowej Pomorza Zachodniego nie są przykładem procesu naturalnego i ciągłego. Dawna kultura słowiańska rodzimych mieszkańców tej ziemi, wskutek wielowiekowej akcji germanizacyjnej, załamała się gdzieś na przełomie XVII i XVIII wieku, lecz nie przestała istnieć. (...). Po ostatniej wojnie (...) [powróciły] nie tylko ziemie i jej dobra materialne, ale i ocalałe szczątki słowiańskiej kultury duchowej. Przetrwały one w dawnych kronikach (...) oraz w podaniach, legendach i baśniach ludowych przekazywanych z pokolenia na pokolenie w wersji ustnej, a następnie zapisywanych przez etnografów i folklorystów polskich i niemieckich. Obecnie chodzi o to, by tę nić duchowej kultury dawnych słowiańskich Pomorzan odnależć i nawiązać do niej. (...) Zbiór 'W krainie Gryfitów' jest pierwszą większą próbą w tym kierunku." - [z Przedmowy]
SPIS RZECZY
Przedmowa
I. W WALCE O ZIEMIĘ OJCZYSTĄ
O zakopanym dzwonie i dzielnych rycerzach księcia Bogusława I - Marzenna Rzeszowska
O bartniku Cichu i walczącym niedźwiedziu - Tymoteusz Karpowicz
O włóczniach Mohortowych rycerzy - Czesław Piskorski i Ryszarda Wilczyńska
O obrońcach Góry Zamkowej - Marzenna Rzeszowska
Rak - Stefan Deskur
O żołnierzach zamienionych w drzewa - Marzenna Rzeszowska
O śpiących rycerzach znad Odry - Marzenna Rzeszowska
Jak rycerz Bartłomiej z Dębogóry wypędził Brandenburczyków z Gardźca - Czesław Piskorski
O słowiańskiej osadzie Parsęcko i Krzywym Marcinie - Stanisław Świrko
II. O WŁADCACH POMORZA ZACHODNIEGO
Jak powstały Mieszkowice - Czesław Piskorski i Stanisław Świrko
O Żelisławie i gnieździe gryfów - Czesław Piskorski
O księciu Barnimie II i pięknej żonie rycerza Widanty - Marzenna Rzeszowska
O księżnie Zofii i Janie z Maszewa - Marceli Labon:
O błaźnie Mikołaju - Marzenna Rzeszowska
O Sydonii - Białej Damie szczecińskiego zamku - Marzenna Rzeszowska
Ostatni z rodu olbrzymów - Marzenna Rzeszowska
O białym orle nad cmentarzem olbrzymów - Marzenna Rzeszowska
Śmierć księcia - Marzenna Rzeszowska
Dąb Trzech Panów - Stanisław Świrko
Świadectwo hańby - Tymoteusz Karpowicz
III. O DAWNYCH PANACH I PODDANYCH
Noc sylwestrowa nad Słupią - Marzenna Rzeszowska
O rycerzach i okrutnym feudale - Czesław Piskorski
Księżniczka bez serca - Władysław Łęga
Widma - Marzenna Rzeszowska
Upiór w Suchej - Gracjan Bojar - Fijałkowski
O trzech dębach z Osowa - Stanisław Pawłowicz
Przeklęty zamek na Wzgórzu Wisielców - Janina Buczyńska
O okrutnym władcy zbójeckiego zamku - Janina Buczyńska
Dobry starosta - Roman Zmorski:
IV. O DAWNYCH BOGACH I BOŻKACH POGAŃSKICH TUDZIEŻ O KOŚCIOŁACH, KLASZTORACH I ZAKONNIKACH
Ofiara - Władysław Łęga
Koń wróżbita - Władysław Łęga
Klęska Belbuka - Gracjan Bojar-Fijałkowski
O pogańskich dziewicach nad Drawą - Bolesław Kibała
Wróżba Swantewita - Gracjan Bojar-Fijałkowski
Boży Dar - Stefan Deskur
Zjawy topielców koło Jęczydołu - Monika Wiśniewska
O lubińskiej syrenie i zakonniku - Stanisław Świrko
O swobnickim komturze i urodziwej córce wójtowej - Janina Buczyńska
Płomień - Stefan Deskur
Płaczące dzwony - Gracjan Bojar-Fijałkowski
O diable z Kniei Bukowej - Czesław Piskorski
Opat Bruno z Kołbacza - Gracjan Bojar-Fijałkowski
Jesiotry braciszka Urbana - Gracjan Bojar-Fijałkowski
O kościele Mariackim w Stargardzie - Stanisław Pawłowicz
O słowiańskiej bogini śmierci - Jerzy Buczyński
O dzwonach z goleniowskiej fary - Ryszarda Wilczyńska
V. O MORZU, JEZIORACH, RZEKACH I DZIELNYCH RYBAKACH
Król głębin - Władysław Łęga
O rusałce z Nowogardna - Marzenna Rzeszowska
O regalickim wodniku - Marzenna Rzeszowska
O pięciogłowym smoku - Stanisław Rzeszowski
O dąbskiej syrenie - Tymoteusz Karpowicz
O rybaku i diable - Tymoteusz Karpowicz
O rzece Inie - Jerzy Buczyński
Diabeł powsinoga - Gracjan Bojar-Fijałkowski
O złośliwym diable i sprytnym rybaku - Marzenna Rzeszowska
O rycerzu Warszu i Warszewskim Jeziorze - Janina Sidorowicz
Syrena z Trzęsacza - Stanisław Świrko
VI. O MIŁOŚCI RYCERSKIEJ I WIEŚNIACZEJ
Pieśń Świętobora - Gracjan Bojar-Fijałkowski
O zaczarowanej księżniczce Sygrydzie - Gracjan Bojar-Fijałkowski
Siedem wierzb - Tymoteusz Karpowicz
O dwóch braciach rycerzach i ich niesławnej śmierci - Gracjan Bojar-Fijałkowski
Bliźniaki - Stefan Deskur
O kupcównie Małgosi i szadzkim kasztelanie - Janina Buczyńska
O kochankach z Trzęsacza - Marzenna Rzeszowska
O niezgodnych rycerzach - Marzenna Rzeszowska
O szewczyku i pięknej starościance - Stanisław Świrko
VII. O GRODACH POMORSKICH I ICH MIESZKAŃCACH
O zatopionej Winecie - Stanisław Świrko
Ślepy rumak z Winety - Jerzy Buczyński
O zdrajcy burmistrzu i pasterce Anusi - Marzenna Rzeszowska
Tajemnica herbu Goleniowa - Marzenna Rzeszowska
Wieniec Zgody - Czesław Piskorski
Zaraza w Połczynie - Gracjan Bojar-Fijałkowski
Kłopoty mieszkańców Sianowa - Stanisław Świrko
Skąd pochodzi nazwa miasta Kamień - Jerzy Buczyński, Stanisław Świrko
O Morzu Czerwonym w Stargardzie - Jerzy Buczyński
Baszta Kaszana w Trzebiatowie - Jerzy Buczyński
Skarby zamku drahimskiego - Stanisław Świrko
Ambona w Radaczu - Stanisław Świrko
O widmie na Grodźcu- Marceli Labon
VIII. O ZBÓJCACH I PIRATACH
O zbójcach z Góry Chełmskiej i mosiężnym rogu - Gracjan Bojar-Fijałkowski
O głazie Kołyską zwanym - Monika Wiśniewska
Rozbójnik - Stanisław Deskur
Strachy nad jeziorem Glicko - Gracjan Bojar-Fijałkowski
Czarny Lewiatan - Tymoteusz Karpowicz
Okręt widmo - Władysław Łęga
Siedmiu łebian w niebie - Tymoteusz Karpowicz
O urodziwej Stence - korsarce wolińskiej - Stanisław Świrko
IX. O ZACZAROWANYCH SKARBACH, SZCZĘŚCIU I LUDZKIEJ CHCIWOŚCI
O ubogim gospodarzu i bursztynowych skarbach - Gracjan Bojar-Fijałkowski
Ubogi bednarz z Kołbacza, który osadę Sowno założył - Janina Buczyńska
Kamień szczęścia - Gracjan Bojar-Fijałkowski
Skarby podziemnego zamku - Gracjan Bojar-Fijałkowski
Skarb rycerza o sześciu palcach - Stanisław Rzeszowski
O skamieniałym chciwcu z Karska - Stanisław Rzeszowski
O strażnikach skarbu i pracowitym szewczyku - Marzenna Rzeszowska
Dzwon- Władysław Łęga
Złote Jezioro - Tymoteusz Karpowicz
Ślepiec z Łeknicy - Tymoteusz Karpowicz
Szczęście na moście - Stanisław Świrko
O skarbie i szubienicy na Serbskiej Górze - Marzenna Rzeszowska:
X. BAŚNIE O KARZEŁKACH, DIABŁACH, CZAROWNICACH I STRACHACH
O dobrych karzełkach znad brzegów Jamna - Gracjan Bojar-Fijałkowski
Niezwykłe wesele - Władysław Łęga
O dwóch białych gołąbkach - Gracjan Bojar-Fijałkowski
Lestek na królewskim dworze - Gracjan Bojar-Fijałkowski
Tajemnica czarnej wody - Gracjan Bojar-Fijałkowski
Nocna przygoda drwala Marcina - Gracjan Bojar-Fijałkowski:
Śpiewający przetak - Gracjan Bojar-Fijałkowski
O dwóch siostrach gęsiareczkach - Gracjan Bojar-Fijałkowski
Odmieniec - Gracjan Bojar-Fijałkowski
Pas wilkołaka - Gracjan Bojar - Fijałkowski
Kamienna chatka - Gracjan Bojar-Fijałkowski
Jak rycerz Bonin diabłu duszę zaprzedał - Gracjan Bojar-Fijałkowski
Sześć sióstr - Stefan Deskur
Człowiek w kamień zaklęty - Gracjan Bojar-Fijałkowski
Olbrzym, diabeł i przemyślny karzełek - Gracjan Bojar-Fijałkowski
O złych wróżkach i cudownym źródełku - Gracjan Bojar-Fijałkowski
Sabat czarownic na górze Słup - Monika Wiśniewska
O zamku w Sławnie - Władysław Łęga
Fałszywa kartka - Gracjan Bojar-Fijałkowski
Księga tajemnej wiedzy - Gracjan Bojar-Fijałkowski
O błędnym ogniku - Stanisław Rzeszowski
Słownik wyrazów staropolskich, gwarowych i obcych
Źródła
1 placówka posiada w zbiorach tę pozycję. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.
